AB ülkelerinin de aralarında bulunduğu 107 ülkeyle birlikte Türkiye’nin de 2000 yılında imzaladığı Cartagena Biyogüvenlik Protokolü’nün gereğini yerine getirmek amacıyla ve TÜBA ile TÜBİTAK’ın oluşturduğu “Biyoteknoloji/Gen Mühendisliği Çalışmalarında Düzenleyici Kuralların Belirlenmesi konulu çalışma grubunun önerisiyle kurulan Ulusal Biyogüvenlik Komitesi, halen ulusal biyogüvenlik mevzuatlarının AB mevzuatları ile uyumlulaştırılarak yürürlüğe girmesi yolunda Acil Eylem Planı hazırlık çalışmalarını sürdürmektedir (Çolak, 2008; Yanaz, 2008). Protokol insan sağlığına ilişkin riskleri de dikkate alarak biyoçeşitliliğin sürdürülebilir kullanımı ve korunmasına etkisi olabilecek tüm GDO’ların sınıraşan hareket, transit, ele alınış ve kullanımını kapsamaktadır.

GDO konusu ülkemizde son günlerde sıkça gündeme gelmekte ve Türkiye’de özel koşullarda laboratuar donanımı ve uzman personel istihdamı gerektiren GDO’lu ürünlerin tespiti 2002 yılından itibaren uluslararası akreditasyon belgesine de sahip TÜBİTAK MAM (Marmara Araştırma Merkezi)’da yapılabilmektedir (Anonim, 2008).

Kaynak: Tecer Atsan, Tuğba Erem Kaya, “Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların (GDO) Tarım ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri”, U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt 22, Sayı 2, 1-6, 2008.

Isıl İşlemle Muhafaza

Işınlarla Muhafaza

Asitlerle Muhafaza

E.K Filtrasyonu İle Muhafaza

Kurutarak Muhafaza

Dondurarak Muhafaza

Gaz Atmosferinde Muhafaza

Koruyucu Maddelerle Muhafaza

Termal Olmayan Sterilizasyonlar

Yüksek Basınçla Sterilizasyon

2- CO₂  İle  Sterilizasyon

Kaynak: Meyve Sebze İşleme Teknolojisi, Derleyen: Yrd. Doç. Dr. N. Şule ÜSTÜN,  1998.

Vücudumuz egzersiz sırasında, dinlenme durumuna göre daha fazla enerji harcamaktadır. Çünkü egzersiz sırasında;

Kaslar daha güçlü kasılır,

Kalp atımı hızlanır,

Kalp vücuda kanı daha hızlı pompalar,

Akciğerler daha hızlı çalışır.

Tüm bu nedenlerle, sporcuların sporcu olmayanlara göre günlük enerji gereksinimleri daha yüksektir.

Kaynak: Prof. Dr. Gülgün Ersoy, Araş. Gör. Aylin Hasbay, “Sporcu Beslenmesi”, ISBN: 975–590–181-7, Ekim-2006.

Kalsiyum; kemik ve dişlerin gelişimi, kanın pıhtılaşması, sinir iletimi, kalp atımının denetimi ve hücre membranının taşıma işlevlerinde görev almaktadır.

Kaynak: Prof. Dr. Gülgün Ersoy, Araş. Gör. Aylin Hasbay, “Sporcu Beslenmesi”, ISBN: 975–590–181-7, Ekim-2006.

Karbon­hidratların gereğinden az miktarlar­da alınması durumunda kendimizi oldukça yorgun hissediyoruz. Hatta “elimi oynatacak gücü kendimde bulamıyorum” yakınmalarının ar­dında da beslenmede göz ardı edi­len bu besin öğesi var. Karbonhid­ratların gereğinden az alınması durumunda ortaya çıkacak olumsuz­luklardan bir diğeri de, vücutta nor­malden çok aseton ketonlar ve asit­lerin oluşması. Bu moleküller vücut sıvılarının asitliğini artırıp, kanı asitlendiriyor. Bu duruma bilim dilinde “ketosiz” deniyor. Dolayısıyla kar­bonhidratlar “antiketojenik” mad­deler olarak da önemli işleve sahip­ler.

Kaynak: Gülgün Akbaba, “Enerji Kaynagimiz…Karbonhidratlar”, Bilim ve Teknik, Mart 2007.

1. Temizliği kontrol edin. Doğru gıda işleme tekniklerini uygulayan bir perakendeciden alış veriş yapmak gıdaların güvenli olduğundan emin olmanızı sağlar. Kendinize sorun: Bu işletmenin genel izlenimi nedir? Temiz görünüyor ve kokuyor mu?

 

2. Belli gıdaları ayrı tutun. Çiğ et, kanatlı eti ve deniz ürünleri alışveriş arabanızda diğer gıdalardan ayrı durmalıdır. Bu gıdaları plastik torbalara koyun ve sularının diğer gıdalar üzerine akmasından kaçının. Bu gıdaları alışveriş arabanızda ve ödeme işleminden sonra ayrı tutmanız en iyisidir.

 

3. Teneke kutular ve kavanozları kontrol edin. Dışa doğru bombaj veya çıkıntı yapmış teneke kutulardaki gıdaları almayın. Aynı şekilde Çatlamış veya kapakları bombaj yapmış kavanozları da satın almayın.

Teneke kutu ve kavanozlarda satılan gıdalar sterilize edildikten sonra açılmadığı sürece uzun süre saklanabilirler. Bombajlı kutular ve kavanoz kapakları gıdanın yeterli işlem görmediğini ve mikroorganizma bulaşmasını gösterir. Teneke kutularda görülen çukurlar, özellikle kenet yerlerinde açılma, kavanozdaki bir çatlak gibi bulaşmaya neden olabilir. Gevşek kapaklar kavanozlarda vakumun kaybolduğunu ve ürünün bulaşmış olabileceğini gösterir. Güvenlik mühürlerinin kurcalandığı veya zarar gördüğü gıda ürünlerini almayınız.

 

4. Donmuş gıdaların paketlerini kontrol ediniz. Ambalaj zarar gördüyse bu ürünleri almayın. Ambalajı açılmamış olmalı kenarları kıvrılmış veya kırılmış olmamalıdır. Aynı zamanda soğutucunun dondurma çizgisinin üstünde kalan ürünleri satın almaktan kaçının. Ambalaj kapağı transparan ise ürün üzerinde don veya buz kristalleri işaretlerine bakınız. Bu ürünün uzun süredir depolandığının veya çözünüp tekrar dondurulduğunun işareti olabilir. Bu durumda başka bir paket seçiniz.

 

5. Donmuş gıdalar ve bozulabilecek gıdaları en sonda seçiniz. Et, kanatlı, balık ve yumurta alışveriş arabanıza en son konulan ürünler olmalıdır. Bu ürünleri daima ayrı plastik poşetlerde ve akıntıları diğer gıdalara bulaşmayacak şekilde yerleştiriniz.

 

6. Taze yumurtaları dikkatle seçiniz. Yumurtaları alışveriş arabasına koymadan kartonunu açın ve yumurtaların temiz olmasına ve çatlak olmamalarına dikkat edin. Sadece soğutulmuş yumurtaları alın ve kutusu üzerinde yer alan güvenli işleme talimatlarını izleyin.

 

7. Zaman ve sıcaklık konusunda dikkatli olun. Çabuk bozulabilecek gıdaları alışverişten sonra mümkün olduğunca çabuk buzdolabına yerleştirmek önemlidir. Gıda güvenliği uzmanları “2 saat kuralı” üzerinde durmaktadır. Çünkü zararlı bakteriler “tehlikeli bölgede” (4-60 santigrat derece arası) hızla çoğalır, bu nedenle hızlı bozulan gıdalar oda sıcaklığında 2 saatten fazla tutulmamalıdır. Sıcaklık 32 santigrat derecenin üstüne çıktığında, özellikle güneşte park halinde bırakılmış otomobillerde bu süre 1 saat olarak düşünülmelidir. Alışveriş yerinden eve gitmek 1 saatten fazla sürecekse donuk ve çabuk bozulan gıdaları soğuk tutmak için bir buz çantası kullanılmalıdır. Bununla beraber hava sıcaksa ve arabanızda klima varsa gıdaları bagajda değil yolcu bölümünde tutun.

 

Kaynak: fda.gov web sitesi

Çok öz bir tanımla şişmanlık bir hastalıktır ve vücudun enerji dengesinde bir bozulmanın ifadesidir. Öncelikle şişmanlık kompleks kaynaklıdır ve kişiden kişiye özel sebeplerle farklılaşır. Şişmanlık üzerine, hareketsizliğin yanısıra, çevresel etmenler, duygusal iniş-çıkışlar, kültürel alışkanlıklar, hormonal dengesizlik, yiyeceklerin ambalaj türü, vücut imajı, bazal metabolizma, bazal vücut sıcaklığı, enzimlerin düzeyi, metabolik aktif yağ dokusu miktarı gibi etmenler belirleyici olmaktadır Son zamanlarda şişmanlıkla ilişkili olan “ob-geni” bulunmuştur. Bunun önemli bir bilimsel buluş olduğu doğrudur, ancak yakın gelecekte aşırı kiloluluğu ortadan kaldırmayacağı bilinmelidir.

Şişmanlık kalp rahatsızlıkları, yüksek tansiyon, kanserin bazı türleri, safra kesesi hastalıkları, şeker hastalığı, böbrek hastalığı, mesane hastalığı gibi sorunlara yol açabilir. Ayrıca, ileri derecede şişman olan erkeklerde, kolon, rektum ve prostat kanseri, kadınlarda ise, safra kesesi, meme, endometrium kanseri sık görülür.

Tüm olumsuzluklara rağmen, aşırı şişman bir aileden gelseniz bile şişmanlık konusunda hiçbir şey yapılmayacak demek değildir. Her kişi şişmanlık düzeyi altında doğal bir yağlılık seviyesine sahiptir. Araştırmalar, genetik olarak yağlılığa yatkınlığı olanlarda egzersizin çok etkili bir kontrol sağladığını ortaya koymuştur.

Kaynak: Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Web Sitesi, Bilgi Bankası (Yazar: Alper Uğraş), Ziyaret Tarihi: 13/03/2010.

Bebeklere böbrekleri henüz tam gelişmediği ve böbrek solid yükünü arttırdığı için bir yaşına gelene kadar tuz ve tuzlu besinlerin verilmesi uygun değildir. Şeker de boş kalori kaynağı olup, gelişmeye katkısı bulunmadığı ve yeme isteğini azalttığı için bebekler için uygun besinlerden değildir.

Kaynak: Dr. Dyt. Meltem Soylu, Uzm. Gıda Müh. Cengiz Kesici, “Gıda, Su ve Beslenme Konusunda Sık Sorulan Sorular (II)”, Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, ISBN: 978-975-590-243-2; Şubat – 2008.

D vitamini vücuda vitamin D olarak veya vücut dokusundaki ön öğenin ultraviyole ışını aracılığı ile vitamin D‘ye çevrilmesi ile alınabilir. Balık yağı dışındaki yiyeceklerde D vitamini çok az bulunur. İnsan derisi güneşin ultraviyole ışını ile temas ettiğinde 15-30 dakika içinde D vitaminin ön öğesi aktif hale geçer, daha uzun süre güneşlenme ile vücutta D vitamini aktivitesi göstermeyen başka moleküller oluşur.

Güneşlenme sırasında D vitamini oluşumu; ışınların dik veya eğik gelmesine, bireyin ten rengine ve yaşına göre değişir. Kışın ışınlar eğik geldiğinden D vitamini oluşumu daha yetersizdir. Yine esmer tenlilerde ışının etkisi daha azdır.Yaşlıların derisi ince olduğundan D vitamini oluşumu daha azdır.

Kaynak: Dr. Dyt. Meltem Soylu, Uzm. Gıda Müh. Cengiz Kesici, “Gıda, Su ve Beslenme Konusunda Sık Sorulan Sorular (II)”, Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, ISBN: 978-975-590-243-2; Şubat – 2008.

Yüksek Posa Alımının Olası Zararları ( ≥ 50 g /gün posa alımı ile):

Gastrointestinal sistem şikayetleri; gaz, şişkinlik, bulantı vb.

Vitamin ve mineral emilimi azalabilir (Zn, Fe, Mg,Ca )

Sindirim yolundan hızlı geçiş ile bazı besin ögelerinin emilimi için yetersiz bir süre olabilir.

Yüksek posalı besin ve posa suplemanı alanlarda iştah baskılanabilir ve besin değeri yüksek besinlerin tüketimi azalabilir.

İnsülin kullananlarda hipoglisemi gelişebilir.

İntestinal blokaja neden olabilir.

Bu yüzden günlük diyet posası alımı 50 g’dan fazla olmamalıdır.

Diyette Posa Miktarını Arttırmak İçin;

Beslenmede besin çeşitliliği sağlanmalıdır. Karışık bir diyette gerek çözünen gerekse çözünmeyen posa birlikte bulunduğu için her iki çeşit posanın özelliklerinden faydalanılabilir.

Posa miktarı yüksek besin gruplarının (sebze ve meyveler, tam tahıl ürünleri, kurubaklagiller vb) diyette yeterli miktarda bulunması, diyet posasının tüketimini artıracaktır.

Kahvaltıda posa bakımından zengin besinleri tercih edilebilir. Kepekli tahıllar ve posa bakımından zengin kahvaltılık tahıllardan başka, yulaf ezmesi, kepekli ekmekler veya kepekli undan yapılmış gözleme vb. ile söğüş sebze ve meyve ile posası yüksek bir kahvaltı tüketilmiş olur.

Tam tahıllar ve ürünleri tercih edilmelidir.Günlük enerji gereksiniminin büyük bir kısmını kompleks karbonhidratlardan (kahvaltılık tahıl ürünleri, kepekli, yulaflı ekmekleri, bulgur, makarna, pirinç gibi nişastalı besinler vb.) zengin besinlerden karşılanması ile yağ tüketimi azaltılmış ve posa tüketimi artmış olur. Yulaf gibi tahıllar çözünür posa da içerdiği için kan lipitlerini düşürücü etkisi vardır. Beyaz ekmek yerine kepekli ekmek tercih edilmelidir.

Haftada 2 veya 3 defa kurubaklagiller tüketilmelidir. İyi bir posa kaynağı olduğu için posa tüketimini arttırmada iyi bir yoldur. Kurubaklagiller kompleks karbonhidratlar ile posadan zengin bitkisel protein kaynağı besinlerdir. Bu özellikleri nedeni ile kan kolestorülünü düşürücü etkileri vardır.

Günde en az 5 porsiyon meyve ve sebze tüketilmelidir. Öğle ve akşam yemeklerinde sebze yemekleri, salata, ara öğünlerde meyve tüketerek günlük meyve ve sebze gereksinmesini arttırabilir.

Meyve ve sebzeleri yenebilir kabukları ile birlikte tüketilmelidir.

Kabuğu soyulmadan yenilebilecek meyveler (örn; elma, armut) kabuğu soyulmadan yenilmelidir.

Meyve suyu yerine taze bütün meyve tercih edilmelidir. Posa, meyvenin kabuğunda ve kabuğa yakın kısımda bulunmaktadır. Bu yüzden meyve suyu elde edildiğinde bu kısımlar yok edilmekte ve posa içeriği yok denecek düzeye inmektedir.

Pişirme yöntemlerinde posayı arttıracak uygulamalar yapılabilir.Örneğin et yemeklerini sebze ile pişirmek, çorbalarda mercimek, kepekli pirinç tercih etmek gibi.

Besin satın alırken posa içeriği hakkında, besinlerin etiketleri okunmalı ve posa içeriği yüksek olanlar tercih edilmelidir. Besin alışverişi yaparken satın alınan besinin etiketinde posa miktarı belirtilmişse ve 5 g’dan daha fazla posa içeriyorsa bu besin yüksek posalı besin olarak değerlendirilebilir.